Katika eneo la kusini mwa Nchi ya Tanzania na kaskazini mwa Msumbiji, kuna watu wa kipekee na wa kuvutia wanaojulikana kama Wamakonde, ambao wamekuwa maarufu kwa kuunda sanamu ngumu na maridadi za mbao kwa karne nyingi, maarufu kwa jina la Vinyago.
Wamakonde pia wana historia ya utajiri na utamaduni mzuri na kazi zao za sanaa zikiwa ni ishara ya nguvu na ustahimilivu wao, wakijulikana kwa ustadi wao wa kipekee wa uchongaji wakionesha mandhari ya kiroho pamoja na ujamaa, maisha na hadithi za kale.
Tamaduni ya kutengeneza sanamu ya Wamakonde ilianza karne ya 19 wakati Wareno walipoanza kuwa na ushawishi wa kikoloni nchini Msumbiji. Kama namna ya kupinga utawala huu wa kikoloni, Wamakonde walitumia ujuzi wao wa kisanii kutengeneza vinyago na nakshi ambazo ziliwakilisha utamaduni, historia na imani zao.
Katikati ya karne ya 20, Wamakonde walihamishwa kutoka ardhi zao za jadi kutokana na ujenzi wa Kiwanda cha Umeme wa Maji cha Mto Rovuma. Hata hivyo, uhamishaji huu pia ulikuwa na rangi ya fedha kwani uliruhusu kazi ya sanaa ya Wamakonde kuenea nje ya mipaka yao ya jadi, kupata kutambuliwa na kuthaminiwa kimataifa.
Leo, Wamakonde ni watu wenye maarifa na ustahimilivu, wanaojulikana kwa urithi wao wa kipekee wa kitamaduni licha ya kukabiliwa na dhiki, lakini kazi ya sanaa ya Wamakonde imekuwa ishara ya nguvu, ubunifu, na werevu wao na hata baadhi yao wamefanikiwa kimaisha kupitia sanaa hiyo.
Sanamu na vinyago vya Wamakonde vinaendelea kufurahiwa na kuthaminiwa kwa uzuri, uimara na umuhimu wa kitamaduni na pia ilikuwa ni ukumbusho wa urithi wa kitamaduni wa Afrika Mashariki na uwezo wa kudumu wa sanaa ya kimawasiliano, kueleza na kusherehekea utambulisho wa watu.
