Mto wa Watumwa wa Assin Manso ambao pia unaitwa Nnonkonsuo au Donkor Nsuo (ikiwa na maana ya umoja), ulikuwa ni mojawapo ya eneo la soko la watumwa la kusanyiko wakati wa biashara ya watumwa iliyowavusha Atlantiki.
Eneo hili linapatikana katika Mkoa wa Kati wa Ghana, umbali wa kilomita arobaini (40) kando ya barabara kuu ya Cape Coast kuelekea jiji la Kumasi.
Biashara ya utumwa katika Bahari ya Atlantiki ilikuja wakati watu walihitajika kufanya kazi katika kilimo na migodi kwa vile Wazungu hawafai kwa hali ya hewa na hawawezi kustahimili ugonjwa wa kitropiki wakati wa kazi ya kilimo na migodi.
Ilitumika kama kiungo cha mwisho katika njia ya utumwa kutoka Kaskazini mwa Ghana, huku ikilengwa kufanikisha biashara hiyo ambayo iliwaumiza waafrika wengi.
Njiani kuelekea shimo la pwani, wafanyabiashara wa watumwa walisimama kwenye Donkor Nsuo, “mto wa watumwa”, huko Assin Manso ambapo Waafrika waliotekwa waliruhusiwa kupata mapumziko baada ya safari yao ndefu na hapa, walilishwa vizuri na kupumzika kwa siku kadhaa au wiki.
Wafanyabiashara walijua wangeweza kuhakikisha bei ya juu ikiwa wangeonekana kuwa na afya na nguvu, na ndio maana Donkor Nsuo pakawa ni mahali ambapo mateka wangeoga mara ya mwisho katika maji ya nchi yao ya asili.
Hata hivyo, Wareno walianza tabia isiyo ya kibinadamu ya kuwaweka chapa. Wangetumia chuma chenye rangi nyekundu na chenye moto kuchoma chapa inayotambulisha kwenye ngozi ya mateka kwani alama ya kuungua ingeacha kovu kwenye bega, titi au mkono wa juu ili kuonyesha umiliki.
Nyakati nyingine uwekaji chapa ulitumika kuonyesha kwamba ushuru ufaao ulikuwa umelipwa na wakati wa kuondoka ulipofika, walipangwa, wakiacha wale dhaifu nyuma ya miti iliyofungwa, huku mateka wenye nguvu zaidi wakiendelea kutembea kwa takriban maili 40 hadi Cape Coast Castle, wakiwa wamefungwa kwa minyororo.
Ilirejelewa kama “ghala kubwa” ambapo Asantes walituma watumwa pwani na kutumika kama moja ya soko kubwa la watumwa la karne ya kumi na nane ambapo hapa, watumwa walilishwa na kuruhusiwa kupumzika kwa siku kadhaa au wiki.
Mnamo mwaka 1998, Assin Manso aliandikwa tena kwenye ramani ya mawazo ya kihistoria ya Waafrika-diasporic kupitia maziko ya mababu wawili wa watumwa (mmoja kutoka Jamaika, mmoja kutoka Marekani), kama sehemu ya sherehe ya Siku ya Ukombozi.
Bidhaa zilizotengenezwa hasa kwa kipindi hicho ni Tumbaku, Pombe kali, Shanga, Vitambaa, Vunduki n.k. na zilichukuliwa kutoka Ulaya hadi Afrika kwa kubadilishana na binadamu, kisha bidhaa zilizobadilishwa (binadamu) zinasafirishwa kwenda kwenye mashamba na migodi.
Wafanyabiashara kisha walirudi Ulaya na mazao kutoka kwa mashamba ya watumwa (Nguo, Sukari, Tumbaku, nk), ambapo usafirishaji wa watumwa kutoka Afrika hadi Amerika ulitengeneza njia ya biashara ya pembe tatu maarufu kama Triangular trade.
Hata hivyo, uliwekwa ukuta wa kumbukumbu ya kurudi ambapo Waafrika wengi waliandika majina yao ukutani kuonesha kuwa wamepata mzizi wao wa asili kwa kurejea kwani kulikuwa na ulipaji wa fidi kwa baadhi ya watu mashuhuri ambao walihusika katika utumwa.
Waafrika waliotekwa walilazimika kutembea bila viatu, kupita katika misitu minene na katika ardhi mbaya kwa wakati mwingine mamia ya maili kuelekea kwenye shimo la Gold Coast.
Waliteswa vibaya, walikufa kwa njaa na kupigwa na madereva walioajiriwa wa Wafanyabiashara wa watumwa na mara nyingi walishambuliwa na Wanyama wakali wa porini, lakini hawakuweza kupigana au kukimbia kwa sababu walibaki wamefungwa pingu na minyororo.
