Jomo Kenyatta alizaliwa mwaka 1897 na alikuwa ni mwanaharakati wa kupinga ukoloni wa Kenya na mwanasiasa ambaye alitawala Kenya kama Waziri Mkuu wake kutoka 1963 hadi 1964 na kisha kama Rais wa kwanza kutoka mwaka 1964 hadi alipofariki Agosti 22, 1978.
Alikuwa ni rais wa kwanza wa nchi na alichukua jukumu kubwa katika mabadiliko ya Kenya kutoka katika Serikali ya Kikoloni la Milki ya Uingereza hadi jamhuri huru akiishi kiitikadi, kiuzalendo wa Kiafrika na kihafidhina, akiongoza chama cha Kenya African National Union – KANU, kuanzia mwaka 1961 hadi alipofariki.
Kenyatta alizaliwa na wakulima wa Kikuyu huko Kiambuu, Afrika Mashariki ya Uingereza na alisoma katika shule ya misheni, huku akifanya kazi mbalimbali kabla ya kujihusisha na siasa kupitia Chama Kikuu cha Kikuyu ambapo mwaka 1929, alisafiri hadi London kushawishi maswala ya ardhi ya Wakikuyu.
Katika miaka ya 1930, alisoma katika Chuo Kikuu cha Kikomunisti cha Moscow cha Toilers of the East, Chuo Kikuu cha London, na Shule ya Uchumi ya London na baadaye mwaka 1938, alichapisha uchunguzi wa kianthropolojia wa maisha ya Kikuyu, kabla ya kufanya kazi kama vibarua wa shamba huko Sussex wakati wa Vita vya pili vya Dunia.
Huku akiwashawishiwa na rafiki yake George Padmore, alikumbatia mawazo ya kupinga ukoloni na Pan-African, akiandaa kwa pamoja Kongamano la Pan-African Congress la 1945 huko Manchester.
Alirejea Kenya mwaka wa 1946 na kuwa mkuu wa shule na mwaka 1947, alichaguliwa kuwa Rais wa Muungano wa Afrika wa Kenya, ambapo alishawishi uhuru kutoka kwa wakoloni wa Uingereza, na kuungwa mkono na wazawa lakini chuki kutoka kwa walowezi wa kizungu ili haribu.
Mwaka 1952, alikuwa miongoni mwa Kapenguria sita waliokamatwa na kushtakiwa kwa kupanga uasi wa Mau Mau dhidi ya ukoloni. Ingawa alipinga kutokuwa na hatia lakini kwa maoni ya watu alihukumiwa na alikaa gerezani huko Lokitaung hadi 1959 na kisha akahamishwa hadi Lodwar hadi 1961.
Alipoachiliwa, Kenyatta alikua Rais wa KANU na kukiongoza chama hicho kupata ushindi katika uchaguzi mkuu wa 1963 na akiwa Waziri Mkuu, alisimamia mabadiliko ya Koloni la Kenya kuwa jamhuri huru, ambayo alikua rais wake mwaka 1964.
Aidha Kenyatta pia alitaka serikali ya chama kimoja, alihamisha mamlaka ya kikanda kwa serikali yake kuu, akakandamiza upinzani wa kisiasa, na kumkataza mpinzani pekee wa KANU-Oginga Odinga wa mrengo wa kushoto wa Kenya People’s Union-kushiriki katika uchaguzi.
Alikuza maridhiano kati ya makabila ya kiasili ya nchi hiyo na wachache wa Ulaya, ingawa uhusiano wake na Wahindi wa Kenya ulikuwa mbaya na jeshi la Kenya lilipambana na watu waliojitenga wa Somalia katika Jimbo la Kaskazini Mashariki wakati wa Vita vya Shifta.
Serikali yake ilifuata sera za uchumi wa kibepari na “Uhusiano” wa uchumi, kuwazuia wasio raia kudhibiti viwanda muhimu na wigo wa elimu na huduma za afya ukipanuliwa huku ugawaji upya wa ardhi unaofadhiliwa na Uingereza uliwapendelea wafuasi wa KANU na kuzidisha mivutano ya kikabila.
Chini ya Kenyatta, Kenya ilijiunga na Umoja wa Umoja wa Afrika na Jumuiya ya Madola, ikiunga mkono sera ya nje ya nchi za Magharibi na dhidi ya ukomunisti wakati wa Vita Baridi. Kenyatta alifariki akiwa madarakani na kurithiwa na Daniel arap Moi.
Kenyatta alikuwa mtu mwenye utata. Kabla ya uhuru wa Kenya, walowezi wengi wa kizungu walimchukulia kama mchochezi na mwenye kutoridhika, ingawa kote barani Afrika alipata heshima kubwa kama mpinga ukoloni.
Wakati wa uongozi wake, alipewa cheo cha heshima cha Mzee na kusifiwa kama Baba wa Taifa la Kenya, akipata uungwaji mkono kutoka kwa weusi walio wengi na weupe walio wachache kwa ujumbe wake wa maridhiano.
Kinyume chake, utawala wake ulikosolewa kuwa wa kidikteta, wa kimabavu, na wa ukoloni mamboleo, wa kupendelea Wakikuyu kuliko makabila mengine, na kuwezesha kukua kwa ufisadi mkubwa. Wahenga wanasema ‘Mtoto wa Nyoka ni Nyoka’ usemi huu ulijidhihirisha pale ambapo mwanawe Uhuru Kenyatta alikuwa kuwa Rais wa Taifa hilo.
Lakini Kenyatta alikuwa mwanasiasa wa mstari wa mbele katika Umoja wa Kitaifa wa Kitaifa wa Kenya (KANU) ambaye alijulikana kwa itikadi zake za utaifa na kihafidhina akihimiza amani kati ya makabila ya nchi hiyo na kuisajili Kenya katika Umoja wa Afrika (AU).
