Siku ya Kimataifa ya Uelewa kuhusu Ualbino huadhimishwa Juni 13, kila mwaka ambapo kaulimbiu ya Siku ya Watu wenye Ualbino Duniani kwa mwaka huu (2023), inasema “Ujumuishi ni Nguvu” huku siku hii ikiadhimishwa ili kuufahamisha ulimwengu kuhusu hali ya ualbino, kukanusha hadithi potofu na kutoa ufahamu kuhusu hali hiyo.
Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, Desemba 18, 2014 liliipitisha Juni 13 kila mwaka kuwa Siku ya Kimataifa ya Uelewa kuhusu Ualbino, ambapo siku hiyo pia hutumika kuhamasishaji kuhusu Ualbino kama heshima kwa watu hao duniani kote, wakitafsiriwa kama wenye imani na nguvu licha ya kukabiliwa na changamoto mbalimbali.
Siku hii pia, hutukumbusha bila kujali kuwa na rangi tofauti ya ngozi na sura tofauti, kila mtu anastahili kuheshimiwa kama mtu mwingine yeyote duniani.
Ualbino ni nini?
Ualbino kwa binadamu ni hali ya kuzaliwa, ambapo kuna sehemu au kutokuwepo kabisa kwa rangi ya melanini kwenye ngozi, nywele na macho. Ni hali ya nadra ya kurithiwa ambapo watoto wanaweza kupata ualbino ikiwa wazazi wote wawili wana ualbino au ni wabebaji tu wa jeni.
Hali hii huwa hiambukizi, maana yake haiwezi kuambukizwa kutoka kwa mtu mmoja hadi kwa mwingine. Watu wengi wenye ualbino wanakabiliwa na matatizo ya kiafya kama vile matatizo ya kuona, kwa sababu ya kukosekana kwa rangi ya ngozi, wana uwezekano wa kuteseka na kuchomwa na jua (unyeti mkubwa kwa mionzi ya jua ya urujuani) na saratani ya ngozi.
Lakini pia, Ualbino ni hali ya ngozi inayoathiri watu mbalimbali, rika, jinsia na makabila mbalimbali. Hata hivyo mpaka sasa, ualbino bado haujaeleweka kwa kiasi kikubwa kitu ambacho kinachangia unyanyapaa, ubaguzi, mashambulizi na mauaji.
Dalili
Dalili za ualbino ni pamoja na ngozi iliyopauka sana, macho na nywele kuwa na rangi tofauti, tatizo la kuona lilsilo la kawaida, harakati za haraka za jicho, vipande vya rangi ya ngozi iliyopotea na Unyeti wa mwanga.
Aina za Ualbino
Ualbino wa Oculocutaneous (OCA), Ualbino wa macho, Ugonjwa wa Chediak-Higashi, Ugonjwa wa Hermansky-Pudlak na Ugonjwa wa Griscelli.
Unyanyapaa
Watu wenye ualbino wanakabiliwa na aina nyingi za ubaguzi na unyanyapaa duniani kote, na ni mada inayoibuka katika haki za binadamu. Inajumuisha kutengwa na jamii, uonevu, mashambulizi ya jeuri, na ushirikina mwingi unaohusishwa nayo.
Wanawake wanaozaa watoto albino mara nyingi huachwa na waume na familia zao. Hawajui kwamba wazazi wote wawili hubeba jeni ili kupitisha ualbino kwa watoto wao.
Aidha, Watoto wenye ualbino huchukuliwa kuwa bahati mbaya na kwa kawaida hutelekezwa na wazazi wao, au huwa wahanga wa mauaji ya watoto wachanga.
Kutokana na matatizo ya kuona, watoto wengi wanaoteseka wanalazimika kuacha shule. Elimu duni inaweza kusababisha ukosefu wa ajira na kuathiri hali ya jumla ya maisha ya mtu.
Uhafifu wa kuona, pia hufanya iwe vigumu kwa albino kupata kazi. Watu wenye ualbino wanakabiliwa na kutengwa na jamii, na ni vigumu kwao kujenga mahusiano ya kijamii na kuanzisha familia.
Uelewa kwa Ualbino
Watu wenye ualbino, daima wanahitaji msaada wetu kwani wao ni mmoja wetu na hawana tofauti. Kuwa tu na ngozi tofauti na vipengele vya kimwili hakuondoi haki na furaha wanazostahili.
Hata hivyo, ni wakati muafaka kwa watu duniani kote kuhakikisha kuwa haki za binadamu za albino hazivunjwa na wanapewa upendo, uhuru na kuheshimiwa.
Maswali kuhusu Ualbino
Ualbino ni ulemavu?
Ndiyo, ualbino umejumuishwa katika orodha ya ulemavu nchini India kwa sababu ya matatizo yanayohusiana na maono.
Ualbino unaweza kuambukizwa?
Ualbino ni hali ya nadra ya kurithiwa. Haiambukizi, na haiwezi kupitishwa kwa wengine.
Je, ualbino unaweza kuponywa?
Kwa kuwa ualbino ni ugonjwa wa kijeni, haiwezekani kuuponya.
Je, ualbino husababisha matatizo mengine ya kiafya?
Ualbino unaweza kusababisha matatizo yanayohusiana na macho, kuchomwa na jua, na saratani ya ngozi kwa sababu ngozi ya watu wenye ualbino ina uelewa mkubwa wa mwanga na kupigwa na jua.
Je, albino huwa na mtoto albino kila wakati?
Ndiyo, kuna uwezekano mkubwa wa kupata mtoto mwenye ualbino iwapo wazazi wote wawili wana ualbino. Hata hivyo, hata kama wazazi si albino, lakini kubeba jeni, wanaweza kuwa na mtoto albino.
Albino anaweza kuishi muda gani?
Albino anaweza kuishi maisha ya kawaida. Hata hivyo, mtu aliye na ugonjwa wa Hermansky-Pudlak anaweza kuwa na muda mfupi wa maisha kutokana na ugonjwa wa mapafu.
Makala hii imeandaliwa na Humphrey Edward kwa msaada wa vyanzo mbalimbali vya Habari
