Utafiti uliofanywa na wanasayansi kutoka Chuo Kikuu cha Oxford cha nchini Marekani, umesema watu waliougua Uviko-19 wana uwezekano wa kupata shida zinazohusiana na ubongo, miaka miwili baada ya kuambukizwa virusi vya vya ugonjwa huo.
Utafiti huo, uliofanyika kati ya Januari 2020 na Aprili 2022 na kuchapishwa katika jarida la kisayansi la ‘The Lancet Psychiatry’, umesema uwezekano huo upo kufuatia kuchunguzwa kwa data za watu zaidi ya milioni moja, ambao walikuwa wameambukizwa duniani kote.
Wanasayansi hao, waliunganisha maradhi ya Covid-19 na shida za ubongo, ikiwa ilitokea ndani ya miezi miwili baada ya utambuzi, ingawa hawakuhusisha wala kuzingatia maambukizi mengine ya mfumo wa upumuaji.
Wamesema, “Ikiwa hakuna ugonjwa wa wasiwasi ambao umegunduliwa ndani ya miezi miwili ya utambuzi wa Uviko-19, kuanzia wakati huo na kuendelea mgonjwa anaweza kuhakikishiwa kuwa na hatari isiyo kubwa zaidi kuliko baada ya maambukizo mengine ya kupumua.”
Umefafanua kuwa, “Ikiwa mgonjwa alikuwa na kiharusi cha Ischemic (ambao hutokea wakati kuna kizuizi cha usambazaji wa damu kwenye ubongo), ndani ya miezi miwili baada ya utambuzi wa Uviko-19, inawezekana utambuzi ulichangia (iwe au isiwe kwa njia ya moja kwa moja), zaidi ya miezi miwili basi sababu zingine zinapaswa kuzingatiwa kikamilifu.
Aidha, utafiti huo uligundua kuwa shida za mhemko na wasiwasi kutoka kwa watu ambao walikuwa na Uviko-19 zilikuwa za muda mfupi ikilinganishwa na shida za akili (kama kuona macho), nakisi ya utambuzi (ukungu wa ubongo), shida ya akili, na kifafa au mshtuko wa moyo ambao ulikuwa sugu.
“Hatari ya upungufu wa utambuzi, shida ya akili, shida ya akili, na kifafa hubakia kwa miaka miwili baada ya kuambukizwa kwa (Sars-Cov-2 coronavirus), wakati hatari za utambuzi mwingine (hasa, shida za mhemko na wasiwasi), hupungua baada ya mwezi mmoja hadi miwili na kuonyesha hakuna ziada ya ufuatiliaji wa miaka miwili,” wamesema watafiti.
Hata hivyo, chapisho hilo limelinganisha matokeo ya Uviko -19 kati ya watoto na watu wazima, na kugundua tofauti kubwa ambayo ilionesha Watoto kuwa na wasifu usiotishia wa hatari ya kiakili, ikilinganishwa na watu wazima na wazee, ingawa bado walikuwa na hatari kubwa ya utambuzi wa ugonjwa wa ubongo.
“Tofauti na watu wazima, watoto hawakuwa katika hatari ya kuongezeka ya hisia na matatizo ya wasiwasi baada ya maambukizi ya Sars-Cov-2 (hata katika miezi sita ya kwanza) na upungufu wa utambuzi kwa watoto ulikuwa wa muda mfupi badala ya hatari zinazoendelea kama inavyoonekana katika vikundi vya wazee,” ilisema taarifa hiyo.
Wanasayansi hao, walibainisha zaidi kuwa tofauti ya wasifu na njia za hatari kwa watoto zinaweza kuonyesha kuwa (pathogenesi), maendeleo ya ugonjwa wa Uviko-19 ni tofauti kwa njia fulani na ile ya watu wazima.
Aidha, walisoma matokeo tofauti ya matatizo ya ubongo katika hatua tofauti za janga hili, hasa wakati kulikuwa na lahaja mpya na kusema waligundua kuwa hatari ya utambuzi wa kiakili na kiakili wa Uviko-19 ilikuwa kubwa zaidi kwa lahaja ya Delta (upungufu wa utambuzi, kifafa, na viharusi vya Ischemic), na hali kuwa sawa wakati lahaja ya Omicron ilipotawala.
“Ukweli ni kwamba matokeo ya neva na kiakili yalikuwa sawa wakati wa mawimbi ya delta na omicron inaonyesha kuwa mzigo kwenye mfumo wa huduma ya afya unaweza kuendelea hata kwa anuwai ambazo sio kali sana katika mambo mengine,” walisema.
Waliongeza kuwa, “Huduma za afya zitaendelea kukabiliwa na kiwango sawa cha utambuzi huu wa baada ya Covid-19 hata kwa lahaja za Sars-Cov-2 ambazo husababisha ugonjwa mbaya zaidi,” huku wakichambua kifo kama matokeo yanayowezekana kutoka kwa shida zinazohusiana na ubongo zinahusishwa na Uviko -19.
Wamesema, “Kwa watu wazima wazee, kifo kilikuwa cha kawaida kwa wale ambao walipokea uchunguzi wa neva au kiakili bila kujali kama walikuwa na Covid-19 au maambukizo mengine ya kupumua, zaidi ya asilimia 50 kwa shida kadhaa za neva (kama kifafa) na shida za akili (kama ndoto).”
Watafiti hao wa Oxdford, wanatabiri kuwa kadiri idadi ya visa vya Uviko-19 inavyoongezeka, ndivyo watu wengi watagunduliwa na shida zinazohusiana na ubongo na kuongeza kuwa, “Matokeo haya yanapendekeza kwamba utoaji wa huduma unahitaji kuimarishwa na kudumishwa, kwa sababu kesi mpya zinaweza kutokea kwa muda mrefu baada ya janga hilo kupungua.”
